Dấu hiệu và triệu chứng của bệnh ung thư

Khi bạn tìm hiểu về các triệu chứng ung thư, bạn có thể thấy ngạc nhiên, và cả lo lắng. Mặc dù căn bệnh này có một số triệu chứng rất phổ biến, nhưng cũng có một số triệu chứng thuộc loại đặc trưng cho nhóm bệnh này. Ngoài những triệu chứng khiến bạn lập tức liên tưởng đến ung thư (ví dụ: khối u ở vú hoặc thay đổi về da), các triệu chứng khác như đầy hơi, ho dai dẳng và một số triệu chứng nữa cũng có thể xảy ra. Tất nhiên, những triệu chứng mơ hồ này cũng có thể chỉ là dấu hiệu của căn bệnh nào đó hoàn toàn khác.

Mỗi loại ung thư sẽ có các triệu chứng khác. Ví dụ, một khối u có thể xâm lấn các cơ quan gần nó và ảnh hưởng đến chức năng của chúng, hoặc chèn vào dây thần kinh (ví dụ: ung thư buồng trứng có thể gây táo bón bằng cách chèn vào đại tràng; ung thư phổi có thể gây khàn tiếng bằng cách chèn lên dây thần kinh khi nó di chuyển qua ngực). Ngoài ra, ung thư thường gây ra những thay đổi về trao đổi chất dẫn đến các triệu chứng chung như mệt mỏi, sụt cân và cảm giác không khỏe.

Nhận biết các triệu chứng ung thư có thể giúp bạn có cơ hội tốt nhất để phát hiện sớm và điều trị hiệu quả.

Triệu chứng thường gặp

Dưới đây là 14 triệu chứng ung thư phổ biến nhất:

• Sụt cân bất thường
• Các khối u, vết sưng hoặc hạch to
• Đổ mồ hôi đêm
• Chảy máu âm đạo bất thường
• Thay đổi trong việc đại tiện
• Máu trong phân hoặc chảy máu trực tràng
• Ho dai dẳng
• Khó thở
• Cơn đau xuất hiện bất cứ nơi nào trong cơ thể bạn, đặc biệt là những cơn đau cắt
• Mệt mỏi dai dẳng
• Thay đổi về da
• Bụng sưng phồng hoặc đầy hơi
• Máu trong nước tiểu
• Khó nuốt

Nếu bạn cảm thấy điều gì đó bất thường trong cơ thể, thì đó có thể là một "triệu chứng sớm" quan trọng của bệnh ung thư. Khi được chẩn đoán ung thư , nhiều người đã nói rằng họ biết có cái gì đó không ổn với cơ thể họ. Một nghiên cứu  lớn năm 2016 đã xác nhận phát hiện này, ít nhất là với ung thư đại trực tràng. Một triệu chứng phổ biến nữa mà mọi người thường có trước khi được chẩn đoán là "cảm thấy khác biệt".

Có một số triệu chứng là dấu hiệu đặc trưng của một số loại ung thư nhất định, và có những triệu chứng khác là dấu hiệu chung của nhiều loại ung thư khác nhau.

1. Sụt cân bất thường

Giảm cân không chủ ý được định nghĩa là giảm 5% trọng lượng cơ thể trong khoảng thời gian 6 đến 12 tháng mà không cần cố gắng. Điều này tương đương: một người phụ nữ khoảng 59kg giảm 2,7 hoặc 3,1kg, hoặc một người đàn ông khoảng 90kg giảm khoảng 4,5kg. Mặc dù nhiều người sẽ cảm thấy vui nếu giảm được vài cân, nhưng bạn nên gặp bác sĩ nếu bạn giảm cân một cách đột ngột.

Ung thư có thể là nguyên nhân của việc giảm cân bất thường. Mặc dù giảm cân thường xảy ra ở những giai đoạn sau của ung thư, tuy nhiên, với một số người, nó cũng có thể xảy ra khi mắc ung thư giai đoạn đầu.

Ung thư có thể gây giảm cân theo nhiều cách:

• Những thay đổi trong hoạt động trao đổi chất của cơ thể do ung thư gây ra có thể làm tăng nhu cầu calo hàng ngày.
• Ung thư ruột kết có thể khiến mọi người trở nên no nhanh hơn khi ăn, làm giảm khả năng tiếp nhận thực phẩm của cơ thể. 
• Các bệnh ung thư khác có thể cản trở việc ăn uống bằng cách gây buồn nôn hoặc khó nuốt.
• Đôi khi những người mắc bệnh ung thư có thể có cảm giác chán ăn.

Hội chứng suy nhược ung thư, bao gồm giảm cân cũng như lãng phí cơ bắp, không chỉ là triệu chứng của bệnh ung thư mà còn được coi là nguyên nhân trực tiếp gây tử vong ở 20% số người mắc bệnh ung thư.

2. Các khối u

Một khối u ở bất cứ nơi nào trên cơ thể bạn không có lời giải thích là một triệu chứng quan trọng đầu tiên của bệnh ung thư.

Khối u vú có thể là ung thư, nhưng cũng có thể là u nang vú lành tính hoặc bướu sợi tuyến. Có những dấu hiệu ung thư vú ít phổ biến hơn, chẳng hạn vết đỏ, dày hoặc vùng da quanh ngực bị sần vỏ cam.

Hãy gặp bác sĩ nếu bạn có bất kỳ thay đổi nào trong mô vú, ngay cả khi bạn có hình chụp tuyến vú bình thường. Khoảng 20% bệnh nhân ung thư vú đã chủ qua với kết quả chụp X quang tuyến vú.

Khối u tinh hoàn có thể là triệu chứng của ung thư tinh hoàn. Phụ nữ được khuyến khích tự khám vú hàng tháng, còn nam giới được khuyến khích tự kiểm tra tinh hoàn hàng tháng.

Các hạch bạch huyết mở rộng có thể là dấu hiệu đầu tiên của bệnh ung thư, đặc biệt là ung thư hạch bạch huyết, và có thể xảy ra ở nhiều vùng trên cơ thể. Trên thực tế, các hạch bạch huyết mở rộng là một trong những dấu hiệu cảnh báo chính của ung thư hạch. 

Các hạch bạch huyết mở rộng có thể là dấu hiệu của nhiều khối u rắn. Các hạch bạch huyết hoạt động như các “thùng rác”. Các tế bào ung thư đầu tiên thoát khỏi khối u sẽ bị  các hạch bạch huyết gần với khối u nhất bắt lại, và nhiều bệnh ung thư di căn đến các hạch bạch huyết xung quanh trước khi lan rộng hơn trong cơ thể. Các vết sưng, sẫm màu, hoặc thậm chí vết bầm có tỷ lệ khác thường so với chấn thương nên được bác sĩ khám kỹ lưỡng.

3. Đổ mồ hôi đêm

Đổ mồ hôi đêm là triệu chứng phổ biến của bệnh ung thư, đặc biệt là ung thư máu và ung thư hạch bạch huyết. Mồ hôi ban đêm xảy ra với bệnh nhân ung thư không chỉ đơn giản là "những cơn bốc hỏa". Họ thường bị đổ mồ hôi ướt sũng đến mức cần phải ra khỏi giường và thay đồ ngủ, đôi khi lặp đi lặp lại vài lần trong đêm. Không giống như bị bốc hỏa, có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong ngày, đổ mồ hôi ban đêm thường xảy ra khi ngủ.

Nếu nam giới bị đổ mồ hôi đêm, họ cần gặp bác sĩ để khám. Mặc dù đây có thể là một triệu chứng quan trọng của bệnh ung thư ở phụ nữ, nhưng thật khó để phân biệt đâu là "bình thường" hay không ở phụ nữ, đặc biệt là những người đang trong giai đoạn đầu của thời kỳ mãn kinh.

4. Chảy máu âm đạo bất thường

Chảy máu âm đạo bất thường có thể là một dấu hiệu của bệnh ung thư nhưng cũng có thể do nhiều nguyên nhân khác. Chảy máu bất thường có thể có nhiều hình thức, bao gồm:

• Chảy máu giữa các kỳ kinh nguyệt
• Kinh nguyệt nhiều hơn hoặc ít hơn bình thường
• Chảy máu sau khi quan hệ
• Chảy máu sau khi bạn đã mãn kinh

Ung thư tử cung, cổ tử cung và âm đạo có thể gây chảy máu liên quan trực tiếp đến khối u. Thay đổi nội tiết tố do ung thư, chẳng hạn như ung thư buồng trứng, cũng có thể gây ra những thay đổi trong chu kỳ kinh nguyệt của bạn.

Mỗi người phụ nữ đều khác nhau, và các triệu chứng quan trọng nhất là những triệu chứng đại diện cho sự thay đổi của những gì bình thường đối với bạn.

5. Thay đổi thói quen đại tiện

Nếu bạn có những thay đổi trong việc đại tiện, cho dù về màu sắc, tính nhất quán hay tần suất, hãy đến gặp bác sĩ. Các triệu chứng của ung thư ruột kết có thể từ tiêu chảy đến táo bón, nhưng điều đáng quan tâm nhất là những điều bất bình thường.

6. Chảy máu trực tràng

Bạn sẽ  lo lắng nếu bạn thấy máu trong phân của bạn, nhưng cũng như các triệu chứng ung thư khác, có nhiều triệu chứng chỉ là bệnh lành tính.

Màu của máu có thể hữu dụng trong việc xác định nguồn gốc của máu (nhưng không phải là nguyên nhân). Máu chảy từ đại tràng dưới (đại tràng trái) và trực tràng thường có màu đỏ tươi. Máu từ đại tràng trên (đại tràng phải) và ruột non thường có màu đỏ sẫm, nâu hoặc đen. Và máu từ các bộ phận cao hơn, ví dụ: thực quản hoặc dạ dày, có màu rất tối và thường giống như bã cà phê.

Các nguyên nhân khác gây chảy máu trực tràng bao gồm trĩ, nứt hậu môn và viêm đại tràng, nhưng một điểm quan trọng cần lưu ý là, ngay cả khi bạn mắc các bệnh này, điều đó không có nghĩa là bạn cũng không bị ung thư ruột kết. Trên thực tế, một số loại viêm đại tràng là yếu tố nguy cơ gây ung thư ruột kết. 

7. Ho dai dẳng

Ho dai dẳng có thể là một triệu chứng của ung thư phổi; và khoảng một nửa số người mắc bệnh ho mãn tính được chẩn đoán bị ung thư. Hoặc đây cũng có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư đã lan đến phổi, chẳng hạn như ung thư vú, ung thư ruột kết, ung thư thận hoặc ung thư tuyến tiền liệt.

Bị ho có thể do hẹp đường thở do khối u gây ra hoặc do hậu quả của nhiễm trùng phát sinh do các khối u trong phổi. Tất nhiên, các điều kiện hô hấp như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) cũng phải được xem xét.

8. Khó thở

Khó thở là một trong những triệu chứng ban đầu của ung thư phổi. Bạn có thể cho rằng ung thư phổi thường có dấu hiệu là ho mãn tính, nhưng các triệu chứng phổ biến nhất của ung thư phổi đã thay đổi theo thời gian.

Một vài thập kỷ trước, các căn bệnh phổ biến nhất có xu hướng phát triển gần các đường dẫn khí lớn trong phổi; một vị trí thường xuyên gây ra ho và ho ra máu. Ngày nay, dạng ung thư phổi phổ biến nhất là ung thư phổi Adenocarcinoma có xu hướng phát triển ở các vùng bên ngoài của phổi. Những khối u này có thể phát triển khá lớn trước khi chúng được phát hiện và khó thở thường là triệu chứng đầu tiên của chúng.

9. Đau ngực, bụng, xương chậu, lưng hoặc đau đầu

Cơn đau xuất hiện bất cứ nơi nào trong cơ thể bạn có thể là triệu chứng của ung thư. Nếu bạn có bất kỳ cơn đau nào không giải thích được, đặc biệt là các cơn đau âm ỉ bên trong, hãy gặp bác sĩ của bạn.

•  Đau nhức đầu

Nhức đầu là triệu chứng phổ biến nhất của ung thư não hoặc khối u đã di căn lên não, nhưng chắc chắn hầu hết các cơn đau đầu không phải do ung thư. 

Cơn đau đầu do khối u não rất nghiêm trọng, và trở nên tồi tệ nhất vào buổi sáng, đồng thời tiến triển nặng hơn theo thời gian. Những cơn đau đầu này có thể trở nên tồi tệ hơn kết hợp với các triệu chứng như ho hoặc thay đổi thói quen đại tiện. Những người bị đau đầu liên quan đến khối u não thường có các triệu chứng khác, chẳng hạn như buồn nôn và nôn, yếu một bên cơ thể hoặc động kinh. Tuy nhiên, khối u não cũng có thể gây ra những cơn đau đầu không thể phân biệt được với cơn đau đầu do căng thẳng, và có thể đây là dấu hiệu duy nhất cho thấy có khối u.

Ung thư lan đến não (di căn não) phổ biến gấp 7 lần so với khối u não, và có thể gây ra các triệu chứng tương tự. Ung thư có khả năng lây lan đến não bao gồm ung thư vú, ung thư phổi, ung thư bàng quang và khối u ác tính.  Không có gì lạ khi những người bị di căn não, đặc biệt là những người bị ung thư tế bào phổi, có các triệu chứng liên quan đến khối u trong não trước khi họ có triệu chứng do ung thư ở bộ phận gốc gây ra.

• Đau lưng

Nguyên nhân phổ biến nhất của đau lưng là căng thẳng lưng, nhưng đau lưng kéo dài và không có nguyên nhân rõ ràng cũng có thể là triệu chứng của bệnh ung thư. Đau lưng liên quan đến ung thư thường (nhưng không phải luôn luôn) tồi tệ hơn vào ban đêm, không cải thiện khi bạn nằm xuống và có thể trở nên tồi tệ hơn khi hít thở sâu hoặc khi đi đại tiện.

Đau lưng có thể được gây ra bởi các khối u ở ngực, bụng hoặc xương chậu hoặc do di căn vào cột sống từ các bệnh ung thư khác. 

• Đau vai

Đau ở vai hoặc xương bả vai có thể do căng cơ, nhưng nó cũng có thể là một triệu chứng quan trọng của bệnh ung thư. Đau do ung thư phổi , ung thư vú và ung thư hạch bạch huyết, cũng như di căn từ các bệnh ung thư khác, có thể gây đau ở vai hoặc đau xương bả vai .

• Tức ngực

Có nhiều nguyên nhân gây đau ngực, và bệnh tim thường được nghi ngờ là nguyên nhân của các cơn đau ngực. Đau ngực không rõ nguyên nhân cũng có thể là một triệu chứng của bệnh ung thư.  Mặc dù phổi không có các mút thần kinh, nhưng cơn đau có cảm giác như " đau phổi " xuất hiện ở rất nhiều người được chẩn đoán mắc bệnh ung thư phổi.

• Đau bụng hoặc vùng chậu

Cũng như đau ở các vùng khác trên cơ thể, đau bụng và đau vùng chậu thường có thể do các nguyên nhân khác. Tuy nhiên, một trong những khó khăn với đau ở bụng và xương chậu là thường khó xác định cơn đau bắt đầu từ đâu.

10. Mệt mỏi

Không giống như mệt mỏi thông thường, mệt mỏi do ung thư thường dai dẳng và tàn gây khó chịu hơn nhiều. Một số người mô tả sự mệt mỏi này là mệt mỏi toàn thân. Bạn không thể vượt qua cơn mệt mỏi này với một đêm nghỉ ngơi hay một tách cà phê mạnh. Đặc trưng của loại mệt mỏi này là nó can thiệp đáng kể vào cuộc sống của bạn.  

Có nhiều cách mà ung thư có thể gây ra mệt mỏi. Sự phát triển của một khối u có thể gây ra mệt mỏi cho cơ thể. Các triệu chứng khác của ung thư như khó thở, thiếu máu, đau hoặc giảm oxy trong máu (thiếu oxy) cũng có thể gây ra mệt mỏi.

Nếu bạn thấy rằng sự mệt mỏi đang làm gián đoạn các hoạt động bình thường của bạn, hãy trao đổi với bác sĩ của bạn.

11. Thay đổi làn da

Có nhiều loại "thay đổi về da" có thể là triệu chứng của ung thư da. Một số triệu chứng bao gồm các đốm mới trên da của bạn (bất kể màu sắc), vết loét không lành, hoặc thay đổi nốt ruồi hoặc tàn nhang.

Trong khi các căn bệnh về ung thư da như ung thư biểu mô tế bào đáy và ung thư biểu mô tế bào vảy thường phổ biến hơn, thì u ác tính là nguyên nhân của phần lớn các trường hợp tử vong do ung thư da. 

Làm quen với ABCDE của khối u ác tính, bao gồm các khía cạnh của sự thay đổi da (không đối xứng, đường viền, đường kính, v.v…) có thể chỉ ra ung thư da. Mặc dù có sự khác biệt ít hơn về mặt lâm sàng, nhiều chuyên gia lưu ý rằng ngay cả những thứ bạn cho là "trông buồn cười" cũng có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư da.

Điều đáng chú ý là khối u ác tính thường được người khác chú ý đầu tiên. Nếu người thân của bạn có một điểm đáng ngờ trên da, đừng ngại nói cho họ biết.

12. Đầy hơi (Béo bụng)

Chướng bụng hoặc đầy hơi có thể là triệu chứng đầu tiên của một số bệnh ung thư, bao gồm ung thư buồng trứng, ung thư tuyến tụy và ung thư ruột kết.

Bạn có thể cảm thấy đầy bụng, hoặc có thể lưu ý rằng quần áo của bạn chật hơn ở vùng eo dù bạn không tăng cân.

Ung thư buồng trứng được cho  là "kẻ giết người thầm lặng" vì các triệu chứng thường xuất hiện trễ, và thường được cho rằng đó là triệu chứng của một căn bệnh khác.

Người ta đã phát hiện ra rằng đầy hơi là một triệu chứng phổ biến của ung thư buồng trứng, nhưng phụ nữ thường gán cho triệu chứng này là tăng cân hoặc các nguyên nhân khác. Tương tự như vậy, táo bón, đau khi giao hợp, và đi tiểu thường xuyên có thể là triệu chứng của ung thư buồng trứng, nhưng thường được quy cho các nguyên nhân khác. 

Nếu bạn nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào trong số này, hãy gặp bác sĩ của bạn. Ung thư buồng trứng có thể chữa được khi được phát hiện sớm.

13. Máu trong nước tiểu

 

Máu trong nước tiểu của bạn có thể là triệu chứng của ung thư bàng quang. Ngay cả khi bạn chỉ thấy một chút màu hồng trong nước tiểu, hãy đến gặp bác sĩ. Điều này rất quan trọng nếu bạn có tiền sử hút thuốc, vì thói quen này gây ra ít nhất một nửa các trường hợp ung thư bàng quang.

14. Khó nuốt

Khó nuốt, còn được gọi là chứng khó nuốt, có thể là một triệu chứng của bệnh ung thư. Nó thường là triệu chứng đầu tiên của ung thư thực quản do hẹp thực quản. 

Vì thực quản đi qua khu vực giữa phổi (được gọi là trung thất ), các khối u ở khu vực này như ung thư phổi và ung thư hạch bạch huyết cũng thường gây ra triệu chứng này.

Triệu chứng hiếm gặp

Có một số triệu chứng ít phổ biến hơn, nhưng không kém phần quan trọng có thể cảnh báo bạn về sự hiện diện của bệnh ung thư. Một số trong số này bao gồm:

• Cục máu đông: Có nhiều yếu tố nguy cơ gây cục máu đông ở chân được gọi là huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT). Trong những năm gần đây, người ta đã lưu ý rằng một trong những yếu tố này có thể là một bệnh ung thư chưa được chẩn đoán trước đó. Điều quan trọng là phải biết các triệu chứng của DVTs vì chúng thường vỡ ra và đi vào phổi, được gọi là thuyên tắc phổi.
• Thay đổi trong việc tiểu tiện: Những thay đổi trong việc đi tiểu như tần suất hoặc khó khăn khi bắt đầu đi tiểu có thể là một triệu chứng sớm của bệnh ung thư.
• Chứng ợ nóng hoặc khó tiêu: Chứng ợ nóng mãn tính do bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là một nguyên nhân quan trọng của ung thư thực quản. Nếu bạn bị ợ nóng kéo dài, hãy gặp bác sĩ để được kiểm tra.
• Bệnh zona: Bệnh zona, một tình trạng gây ra bởi sự tái hoạt động của virus thủy đậu, có thể là triệu chứng của bệnh ung thư tiềm ẩn.
• Trầm cảm: Trầm cảm mới khởi phát là triệu chứng ban đầu khá phổ biến của ung thư
• Gãy xương với chấn thương tối thiểu: Khi ung thư lan đến xương, chúng có thể làm suy yếu xương, do đó gãy xương nhẹ sẽ xảy ra. Gãy xương xảy ra do bị suy yếu do ung thư được gọi là gãy xương bệnh lý.
• Dễ bị bầm tím: Ung thư xâm nhập vào tủy xương có thể làm giảm số lượng tiểu cầu trong máu của bạn. Tiểu cầu giảm có thể dễ dàng dẫn đến bầm tím.
• Các mảng trắng trong miệng của bạn: Các mảng trắng trên nướu hoặc lưỡi (được gọi là leukoplakia) có thể là triệu chứng ban đầu của bệnh ung thư miệng, và nhiều bác sĩ hiện thường xuyên kiểm tra điều này điều này trong các cuộc kiểm tra nha khoa thông thường. Trong khi hút thuốc và uống rượu là thủ phạm chính gây ra các bệnh ung thư này trong quá khứ, nhiều người hiện nay được cho là do nhiễm vi rút papilloma ở người (HPV). 

Cuối cùng, một số bệnh ung thư gây ra các triệu chứng độc đáo dựa trên các hợp chất do chúng sản xuất và tiết ra. Những triệu chứng này được gọi là hội chứng paraneoplastic.

Ví dụ, một số bệnh ung thư phổi tạo ra một chất giống như hormone làm tăng mức canxi trong máu. Do đó, các triệu chứng tăng calci máu (canxi máu cao), chẳng hạn như đau cơ, có thể là triệu chứng đầu tiên của bệnh ung thư.

Nhóm phụ và biến chứng

Điều quan trọng là không loại bỏ các triệu chứng do thiếu các yếu tố rủi ro. Ví dụ, ung thư vú không xảy ra ở nam giới, cũng như nhiều phụ nữ không có tiền sử gia đình của bệnh. Ung thư phổi không xảy ra ở những người chưa bao giờ hút thuốc. Và ung thư ruột kết không xảy ra ở nam giới trẻ tuổi và phụ nữ.

Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào, đừng bỏ qua chúng, ngay cả khi bạn không có yếu tố nguy cơ hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư và có lối sống lành mạnh.

Những người mắc các bệnh như tiểu đường, bệnh tim mạch, bệnh phổi mãn tính, rối loạn tâm thần và mất trí nhớ thường có một quá trình phát hiện và điều trị ung thư khác nhau, cũng như các biến chứng sau phẫu thuật nhiều hơn và tỷ lệ tử vong cao hơn.