Tôi đã đề xuất rằng con đường duy nhất dành cho chúng tôi là “chọn hạnh phúc”.
Đối với một người trầm cảm, điều này giống như đi ngược lại niềm tin. “Cái gì? – Tôi chỉ cần từ bỏ tình trạng tê liệt vẫn luôn tồn tại này, mãi mãi, amen?
Điều này không xảy ra nhanh chóng như vậy, nhưng hoàn toàn có thể. Hầu hết các nhà trị liệu không dám nói với một khách hàng đang chịu đựng bệnh trầm cảm rằng cách giải thoát cho họ đến từ bên trong – bằng một quyết định không thể thay đổi và niềm tin mãnh liệt bản thân sẽ tốt hơn. Đây là lý do tại sao mà các bệnh nhân có thể dành suốt 5 năm trị liệu nhưng vẫn tức giận với tuổi thơ của họ.
Sự thật là: Nếu bạn đang không hạnh phúc, bạn hoàn toàn có thể chọn hạnh phúc cho bản thân mình.
Suốt 6,000 năm, những bộ óc vĩ đại nhất của nhân loại vẫn chưa đúc kết được công thức cho hạnh phúc. Tuy vậy, vẫn có những “dấu hiệu” chỉ hướng cho chúng ta.
Nếu chúng ta đang thảo luận về hạnh phúc, chúng ta cần biết nó là gì. Chắc chắn chúng ta đều biết cảm giác của hạnh phúc, nhưng nguồn gốc của nó từ đâu? Các nhà khoa học nghĩ rằng họ có câu trả lời: đó là một tổ hợp của nhiều quá trình sinh học – một viễn tưởng được tạo ra bởi chính chúng ta do những hooc-môn tiết ra từ não bộ, đóng vai trò như người truyền tin giữa các nơ-ron thần kinh
Nghe thật cứng nhắc!
Chúng ta sẽ phiên dịch ngôn ngữ sinh lý học sang “ngôn ngữ loài người” sau, nhưng trước tiên, chúng ta vẫn cần một bài học khoa học để hỗ trợ việc tìm hiểu
Có bốn nhóm hooc-môn chính, được gọi là chất dẫn truyền thần kinh, giúp tạo ra hạnh phúc: endorphin, dopamine, serotonin và oxytocin.
“I began to think, I want to feel good today. I don’t want to keep living for some far-off day that might never come—where I’m rich and finally feel good about myself.” —Tom Bilyeu
“Tôi bắt đầu nghĩ rằng, hôm nay tôi hãy cảm thấy vui vẻ. Tôi không muốn sống cho những ngày xa xôi nào đó mà có thể tôi chẳng đi tới được – cái ngày mà tôi nghĩ rằng tôi sẽ giàu có và thực sự vui vẻ với bản thân” – Tom Biyeu
Endorphin tạo ra cảm giác phấn chấn, và trên phương diện hóa học, nó có tính chất tương tự các chất gây nghiện như morphine và codeine. Não của bạn tiết ra endorphin khi cơ thể đang tập luyện cường độ cao, đang cười hoặc khi đang quan hệ tình dục. Đó là cảm giác “không thấy đau”, mà những vận động viên chạy bộ hay gọi là “đang bay”
Những nhà truyền tin này phản hồi với nỗi đau, nhưng bạn không cần phải tham gia vào “câu lạc bộ chiến đấu” (bộ phim Fight Club) để có được cảm giác hạnh phúc. Dưới đây là một số cách để có được cảm giác hạnh phúc:
· Hãy ưu tiên cảm giác vui vẻ,và hạnh phúc sẽ không xa vời.
“If you want to conquer fear, don’t sit home and think about it. Go out and get busy.” —Dale Carnegie
“Nếu bạn muốn chiến thắng nỗi sợ, đừng ngồi ở nhà và nghĩ về nó. Hãy ra ngoài và khiến bản thân bận rộn.” – Dale Carnegie
Nhiều năm về trước, tôi nghỉ việc để lập nghiệp. Điều mà tôi chú ý vào cái ngày Thứ Hai đầu tiên của quá trình lập nghiệp đó chính là, không ai bảo tôi phải làm cái gì cả. Ngủ đến tận nửa buổi sáng và xem TV vào bữa trưa thật là dễ dàng biết bao.
Tôi thiếu những mục tiêu rõ ràng, và không nhìn ra được tiến trình phát triển. Tôi bắt đầu tự hỏi tại sao phải rời khỏi giường. Bây giờ tôi biết rằng sự không hạnh phúc chính là do thiếu hụt những chất kích hoạt thần kinh.
Dopamine là chất dẫn truyền thần kinh hướng dẫn chúng ta – đây là chất đã giúp tổ tiên chúng ta bước ra khỏi rừng già. Nó chính là lý do khiến chúng ta cảm thấy cực kỳ sung sướng khi hoàn thành việc lớn. Thành công càng lớn, niềm vui càng to.
Các nhà nghiên cứu đã xác nhân rằng những người thành công lớn đều biết: Có một sự hài lòng tuyệt vời khi hoàn thành công việc. Con người cần mục đích, thử thách, và thành tựu để được hạnh phúc, nhưng thế giới hiện đại bây giờ lại không hài hòa với sự tiến hóa. Kiểm tra email không mang đến cảm giác vinh quang như việc đánh gục một con lợn rừng bằng lưỡi giáo.
Trong sách The Athlete’s Way, tác giả Christopher Bergland lập luận rằng sự mất cân bằng này trong các chất dẫn truyền thần kinh khiến chúng ta dễ bị trầm cảm, lo lắng và bất mãn.
Ông cho rằng chúng ta có năng lực làm cho bản thân hạnh phúc bằng cách đặt ra mục tiêu và đạt đước nó.
Điều gì cứu vớt bạn khỏi nỗi buồn? Hãy bước đi từng bước một trên hành trình này.
“We are rarely proud when we are alone.” —Voltaire
“Chúng ta ít khi tự hào khi chúng ta ở một mình” - Voltaire
Nếu thành tựu là chất kháng sinh chống lại nỗi buồn, vậy thì tại sao có những người có cả một giang sơn nhưng vẫn thấy trống rỗng? Đó là bởi vì một mình dopamine không thể nào lấp đầy nhu cầu hạnh phúc của chúng ta.
Hãy tưởng tượng bạn là người cuối cùng trên thế giới này và thực hiện được cú đánh golf đưa thẳng bóng vào lỗ (hole-in-one). Chiến công đó sẽ thật trống rỗng nếu không có ai chia sẻ với bạn
Serotonin sẽ tiết ra khi chúng ta tin rằng những người khác yêu thích và tôn trọng chúng ta. Nó tạo ra cảm giác tự hào. Nếu serotonin bị mất cân bằng, sẽ dẫn đến trầm cảm, lo lắng và tức giận.
Ngoài ra, nhà khoa học thần kinh, Tiến sĩ Alex Korb chỉ ra rằng nếu lượng serotonin thấp sẽ cản trở bạn thực hiện theo kế hoạch. Từ đó, khiến bạn mất đi năng lượng từ dopamine về việc theo đuổi những mục tiêu.
Làm sao để chúng ta có được serotonin? Hãy đặt bản thân bạn vào những tình huống khiến bạn cảm thấy đặc biệt, quan trọng và được tôn trọng. Nhưng nếu bạn đang khó khăn trong việc tạo ra sự tôn trọng của mọi người, bế tắc trong vòng xoáy của thiếu tự tin. Vậy bạn nên làm gì?
Có 3 cách để tạo ra serotonin:
Bạn sẽ không phụng sự được ai, ngay cả bản thân bạn, nếu bạn cứ trốn trong nhà. Hãy bắt đầu đưa bản thân đến những “đấu trường” – chia sẻ tài năng của bạn để được “phần thưởng” serotonin đó.
“Happiness! It is useless to seek it elsewhere than in this warmth of human relations.” —Antoine de St. Exupery
“Hạnh phúc! Ta đang làm việc vô nghĩa khi tìm kiếm hạnh phúc ở nơi nào đó thay vì ngay tại hơi ấm của mối quan hệ giữa người với người” – Antoine de St.Exupery
Hai tuần trước, vợ tôi sinh con gái đầu lòng của chúng tôi. Chính hooc-môn oxytocin đã giúp chuẩn bị cơ thể phụ nữ sẵn sàng cho việc mang bầu, sinh nở, hồi phục sau sinh, và có sữa cho em bé. Quan trọng nhất là, hooc-môn này giúp chúng tôi yêu thương con gái của chúng tôi.
Oxytocin là chất dẫn truyền thần kinh của tình yêu và tình bạn, và đây là hooc-môn linh hoạt nhất trong bốn loại.
Ngoài việc hỗ trợ cho quá trình thai sản, oxytocin giúp giảm nỗi sợ và lo lắng, chiến đấu lại trầm cảm, khiến chúng ta muốn bảo vệ những người yếu đuối, và khiến chúng ta cảm động rơi lệ khi nhìn thấy cờ tổ quốc.
Hãy nghĩ xem danh sách này bao gồm những gì: những trải nghiệm mà con người mong muốn có nhất: tình yêu cho bạn đời, con cái và đất nước; tình bạn và tình cảm gắn bó trong một cộng đồng; tự do khỏi sự sợ hãi và tuyệt vọng
Một vài con đường đi đến hạnh phúc không dẫn bạn qua oxytocin, và cũng giống như các hooc-môn khác, bạn có thể tạo ra nó bằng cách:
Các câu hỏi tôn giáo hoặc triết học về ý nghĩa cuộc sống luôn đi đến kết luận rằng: Tình yêu thương là tất cả.
Hãy để bốn người dẫn đường này đưa bạn đến hạnh phúc.
“Our scientific power has outrun our spiritual power.” —Martin Luther King, Jr.
“Sức mạnh khoa học của chúng ta đang vượt qua sức mạnh tâm linh” – Martin Luther King, Jr.
Bất cứ cuộc thảo luận nào về hạnh phúc mà lại bác bỏ trải nghiệm của những hooc-môn đang chạy trong máu thì thật là không phù hợp đến đáng thương. Tôi không biết bạn thấy thể nào, nhưng tội lại cảm thấy không thỏa đáng
Khoa học quan sát sự vật sự việc vận hành như thế nào, nhưng nó lại không thể hiểu được trải nghiệm của con người theo cách mà triết học và văn học nghệ thuật có thể đem lại
Một lần nữa đặt câu hỏi, hạnh phúc là gì? Lần này, hãy để sinh học sang một bên.
Bạn hoàn toàn biết câu trả lời. Ngay cả khi câu trả lời dường như không rõ ràng trong tâm trí bạn, nhưng bạn sẽ nhận ra nó khi nó đến.
Chúng ta cũng biết rằng hạnh phúc không đến từ tiền bạc, danh vọng, tình dục, thức ăn hay bất cứ sự thỏa mãn ngay tức khắc nào. Vậy hạnh phúc đang trốn ở đâu?
“The only thing that’s capital-T True is that you get to decide how you’re gonna try to see it.” —David Foster Wallace
“Điều duy nhất là đạo lý thực sự chính là bạn quyết định bạn sẽ nhìn sự vật sự việc như thế nào” – David Foster Walace
Khi tôi còn ở trong vòng tuần hoàn trầm cảm, một ý tưởng, được nghe bằng ba cách khác nhau, khiến tôi đề ra một lý lẽ “mâu thuẫn” như thế này – rằng: chúng ta chọn hạnh phúc – và rồi nó đưa tôi trở về trạng thái tự nhiên của tôi cho các niềm vui mỗi ngày.
Lần đầu tiên là trong một buổi thiền được hướng dẫn bởi nhà nghiên cứu chánh kiến Jon Kabat Zinn. Nó như thế này,
“Tưởng tượng bạn đang ngồi bên bờ sông. Dần dần, bạn sẽ bị kéo vào dòng nước và bị cuốn trôi đi. Điều đó hoàn toàn bình thường. Bây giờ hãy kéo bản thân bạn ra khỏi dòng nước (cũng là dòng suy nghĩ) và ngồi lại bên bờ sông, lắng nghe âm thanh của dòng chảy.”
Tư duy “suy nghĩ của tôi không phải là thực tế” là một bước cách mạng đột phá. Tôi không cần để câu chuyện bất hạnh của tôi nắm giữ hết nguồn năng lượng trong tôi
Nhiều tuần sau đó, bài học này càng rõ ràng hơn khi tôi vô tình đọc được một bình luận trên một bài thảo luận trên Reddit:
“Hãy xem suy nghĩ của bạn như thời tiết; như thể chúng là những đám mây đang trôi qua. Thời tiết không có ý nghĩa: có đôi khi có rất nhiều mây và đôi khi thì là bầu trời quang đãng.”
Nó bẻ gãy một đường dẫn trong chuỗi suy nghĩ u sầu, chuỗi suy nghĩ không hề có ích cho bản thân tôi
Bậc thứ ba trong chiếc thang này giúp tôi có được hạnh phúc còn đơn giản hơn nữa, đây là một câu nói cổ đã bị lãng quên:
“Bạn không cần lý do để được hạnh phúc”
Hãy ghi nhớ điều này.
Hạnh phúc không đến từ các sự kiện bên ngoài như thành tựu, chiến thắng, vượt qua khó khăn hay bất kỳ lý do nào cả.
Bạn chỉ cần đơn giản chọn trở nên hạnh phúc ngay bây giờ – tại thời khắc này – với lý do rằng bạn là cá thể sống phức tạp nhất, đang sống trong giai đoạn lịch sử hết sức thú vị, ngồi trên mỏm đá và lava.
“Happiness is not a state to arrive at, but a manner of traveling.” —Margaret Lee Runbeck
“Hạnh phúc không phải là một trạng thái mà bạn đạt được, mà là một hành trình” – Margaret Lee Runbeck
Tôi hy vọng câu nói này khiến bạn cảm thấy vui vẻ, nhưng tôi chợt nhớ ra rằng có thể ai đó sẽ nói, “Yeah, vậy còn việc trả các hóa đơn thì sao?”
Thật khó để ghi nhớ niềm vui khi đối diện với cuộc sống hàng ngày. David Foster Wallace đã mô tả thách thức này trong một bài phát biểu tốt nghiệp, với tựa đề “This is Water”. Đại ý của bài nói như sau:
“Có 2 con cá nhỏ đang bơi và chúng gặp một con cá lớn hơn bơi ngược lại. Con cá lớn gật đầu chào chúng và hỏi, “Chào buổi sáng, các chàng trai. Nước hôm nay như thế nào?” Và hai chú cá nhỏ bơi thêm lát nữa, rồi cuối cùng một trong hai chú nhìn chú còn lại và hỏi, “Nước là cái quái gì vậy?”
Con người dễ dàng quên đi những điều trước mắt họ: chúng ta đang bơi trong thực tế vũ trụ, nguồn gốc của mọi niềm vui – Cuộc sống, Vũ trụ và Mọi thứ. Chúng ta chỉ cần để ý và quan sát.
Đây là một nhiện vụ đơn giản nhưng khó để thực hiện. Tuy nhiên, có những bài tập để giúp chúng ta ghi nhớ. Dưới đây là 02 bài tập:.
“When I started counting my blessings, my whole life turned around.” —Willie Nelson
“Khi tôi bắt đầu đếm nhũng điều hạnh phúc tôi mà tôi có, cuộc sống của tôi liền thay đổi” – Willie Nelson
Nỗi sợ, tức giận, lo lắng, hoang mang và đau buồn không thể nào tồn tại cùng với lòng biết ơn. Bài tập của bạn là hãy để mỗi ngày của bạn trôi qua với lòng biết ơn.
Bạn cần phải cảm nhận, chứ không phải tri thức hóa. Bạn có thể sống với lòng biết ơn bằng những cách sau:
· Viết nhật ký: Hãy liệt kê mọi thứ đang diễn ra trong cuộc sống của bạn, những điều bạn đang hướng tới và những kinh nghiệm trong quá khứ (bao gồm thách thức) đã giúp bạn tôi luyện bản thân trở thành bạn của ngày hôm nay.
“The opposite of play isn’t work. It’s depression.” —Jane McGonigal
“Trái ngược với vui chơi không phải là làm việc. Mà là trầm cảm.” – Jane McGonigal
Khi tôi nhìn thấy chú chó Labradoodle của bạn tôi chơi đùa với đứa con mới một tuổi của họ, tiếng cười của trẻ con nhắc tôi nhớ đến một đạo lý mà chúng ta thường quên: Vui chơi tức là đang sống.
Vẹt rất yêu thích các món đồ chơi, voi thì phun nước lẫn nhau. Trẻ con cũng yêu thích chơi đùa, và nếu bạn có con trong độ tuổi vị thành niên, bạn sẽ ước gì chúng có thể rời khỏi cái máy game và dọn dẹp phòng ở. Rồi khi ta lớn lên, chúng ta từ bỏ những trò chơi không mục đích kia để đổi lấy làm việc quần quật, cùng với hàng tá thói quen nhàm chán. Đây là lý do tại sao hầu hết trẻ vị thành niên đều có thái độ nghi ngờ đối với các vị “lãnh chúa” người lớn trong gia đình.